20-12-2019 Er staan weer twee nieuwe inventarissen online die inzicht geven in de levens van de prinsen en prinsessen van het Huis Oranje-Nassau! Het gaat om de inventarissen van prins Willem III en zijn vrouw Maria II van Engeland. Willem III was naast stadhouder ook koning van Engeland, Schotland en Ierland sinds 1688. Hij stond ook wel bekend als ‘King Billy’ in Schotland en Ierland. De inventarissen zijn de toegang tot de archieven en beschrijven welke stukken zich in een archief bevinden. Er worden regelmatig nieuwe inventarissen op de website geplaatst, zodat deze ook digitaal raadpleegbaar zijn. Zo kunt u thuis bekijken wat er in het archief te vinden is. Van de overige archieven zijn gedrukte of handgeschreven inventarissen te raadplegen in het Koninklijk Huisarchief. In de Archieven Online zijn alle archieven van vóór 1934 van de Koninklijke Verzamelingen opgenomen.
Prins Willem III
Prins Willem III (1650-1702) was het enige kind van prins Willem II en zijn vrouw Maria Henriëtta van Engeland. Zijn vader overleed acht dagen voordat Willem III werd geboren. Hij werd tijdens dit Eerste Stadhouderloze Tijdperk opgevoed door zijn moeder en zijn grootmoeder Amalia van Solms. In het archief zijn veel stukken aanwezig over de voogdij. Op 3 november 1677 trouwde Willem III met zijn nicht Maria II van Engeland. Haar vader, koning Jacobus II van Engeland, was de broer van zijn moeder Maria Henriëtta.
Oorlogen en stadhouderschap
Het leven van Willem III is getekend door oorlogen. In het rampjaar 1672 werd de Republiek van verschillende zijden aangevallen, onder andere door Engeland en Frankrijk. Om de Republiek te redden kreeg Willem III meer macht van de regenten en werd hij benoemd tot kapitein-generaal. Vanaf 1672 werd Willem III benoemd tot stadhouder van verschillende gewesten. In het archief zijn onder meer resoluties betreffende het kapitein-generaalschap, resoluties bij de verheffing tot stadhouder en gelukwensen bij deze gelegenheid opgenomen. Uit deze periode zijn er brieven aanwezig van onder andere Michiel de Ruyter, Cornelis Tromp en Johan de Witt.
Koning van Engeland
In 1688 namen Willem III en Maria II in Engeland de macht over van Maria’s vader Jacobus II, die werd afgezet. Dit gebeurde op uitnodiging van een aantal protestantse leiders in Londen; Jacobus II was rooms-katholiek. Deze machtsovername staat bekend als de Glorious Revolution. Ondertussen bleef de Republiek dreiging ondervinden van Frankrijk, onder leiding van Lodewijk XIV. De handelsoorlog met Frankrijk escaleerde tot de Negenjarige Oorlog (1688-1697). In het archief is correspondentie van Willem III met Karel II en Jacobus II van Engeland en Lodewijk XIV aanwezig. Een aansprekend stuk in de rubriek Krijgszaken is een instructie voor het bedienen van een snaphaan, een zeventiende-eeuws vuursteengeweer. Dit is opvallend omdat het een inkijk biedt in het doen en laten op het slagveld.
Tweede Stadhouderloze Tijdperk
Willem III en Maria II kregen geen kinderen. Maria II overleed in 1694 op 32-jarige leeftijd. Na het overlijden van Willem III in 1702 kwam in Engeland Maria’s zus Anne aan de macht. In Holland brak het Tweede Stadhouderloze Tijdperk aan; Willem III had immers ook geen broers of zussen. Als een van de weinige Oranjes ligt Willem III niet begraven in de grafkelder van de Oranjes in de Nieuwe Kerk in Delft, maar in de Westminster Abbey in Londen.
Het archief van prins Willem III (A16) en Maria II van Engeland (A16a)
Maria II van Engeland had een grote invloed op de levensloop van Willem III. Dit leidde hem uiteindelijk naar zijn plaats op de Engelse troon. Haar archief bevat stukken betreffende haar nalatenschap, inventarissen van juwelen en correspondentie. De correspondentie is te vinden in de Early Modern Letters Online.Het archief van Willem III bestaat voor een groot deel uit correspondentie. Daarnaast zijn er onder meer staatszaken, krijgszaken en stukken over bezittingen te vinden in het archief. Ook zijn er stukken aanwezig die afkomstig zijn uit het archief van William Blathwayt, Secretary of the War.
Inventarissen die ook online raadpleegbaar zijn
A11 Willem I, prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1533-1584)
A11a Anna van Egmond, gravin van Buren (1533-1558)
A11b Anna, prinses van Saksen-Meissen (1544-1577)
A11c Charlotte, prinses van Bourbon-Montpensier (1546/7-1582)
A11d Louise, gravin van Coligny (1555-1620)
A11e De kinderen van Willem I, prins van Oranje
A12 Filips Willem, prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1554-1618)
A14 Frederik Hendrik, prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1584-1647)
A14a Amalia, gravin van Solms-Braunfels (1602-1675)
A15 Willem II, prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1626-1650)
A15a Maria Stuart, prinses van Groot-Brittannië (1631-1660)
A22 Willem Lodewijk, graaf van Nassau-Dillenburg (1560-1620)
A23 Ernst Casimir, graaf van Nassau-Dietz (1573-1632)
A23a Sophia Hedwig, hertogin van Brunswijk-Wolfenbüttel (1592-1642)
A24 Hendrik Casimir I, graaf van Nassau-Dietz (1612-1640)
A25 Willem Frederik, vorst van Nassau-Dietz (1613-1664)
A25a Albertina Agnes, prinses van Oranje (1634-1696)
A26 Hendrik Casimir II, vorst van Nassau-Dietz (1657-1696)
A26a Henriëtte Amalia, prinses van Anhalt-Dessau (1666-1726)
A26b De dochters van Hendrik Casimir II en Henriette Amalia van Anhalt-Dessau
A27 Johan Willem Friso, prins van Oranje (1687-1711)
A28 Maria Louise, landgravin van Hessen-Kassel (1688-1765)
A31 Willem V Batavus, prins van Oranje (1748-1806)
A32 Wilhelmina, prinses van Pruisen (1751-1820)
A33 Louise, prinses van Oranje-Nassau (1770-1819)
A34 Willem George Frederik (Frederik), prins van Oranje-Nassau (1774-1799)
A36 Wilhelmina, prinses van Pruisen, koningin der Nederlanden (1774-1837)
A37 Frederik, prins der Nederlanden (1797-1881)
A37a Louise, prinses van Pruisen (1808-1870)
A37b Louise, prinses der Nederlanden (1828-1870)
A37c Marie, prinses der Nederlanden (1841-1910)
A41 Anna Paulowna, grootvorstin van Rusland, koningin der Nederlanden (1795-1865)
A43 Hendrik, prins der Nederlanden (1820-1879)
A44a Casimir, prins der Nederlanden (1822)
A44b Sophie, prinses der Nederlanden (1824-1897)
E01a Hofcommissie Den Haag (1814-1840)
E01b Hofcommissie Den Haag (1849-1919)
E01d Hofcommissie Brussel (1815-1829)
E09c Intendance van het Koninklijk Paleis en Domein Het Loo 1806-1971 (1975)
E09d Rentmeester van het Paleis en Domein Soestdijk (1580) 1674-1890
G003 Collectie Herman Tollius (1742-1822)