Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander en Hare Majesteit Koningin Máxima brengen op donderdag 10 en vrijdag 11 maart 2016 een staatsbezoek aan Frankrijk. Het bezoek vindt plaats op uitnodiging van president François Hollande, die zelf in januari 2014 een officieel bezoek bracht aan Nederland. Dit staatsbezoek is het vijfde bezoek van een Nederlands staatshoofd aan Frankrijk.
Franse staatsbezoeken in het verleden
Koningin Wilhelmina, die maar weinig staatsbezoeken aflegde, was met haar bezoek aan president Fallières in 1912 de eerste. Bij het voorafgaande bezoek van Fallières aan Nederland in 1911 roemden de kranten de aangename verstandhouding tussen de beide landen. Fallières werd door koningin Wilhelmina in Amsterdam in een speciaal daarvoor ontworpen paviljoen verwelkomd, nadat hij van de koningssloep aan wal stapte. Koningin Juliana koos Frankrijk uit voor haar eerste staatsbezoek en wel in 1950.
In ceremonie en met de uiterste statie
Al in de 18e eeuw werden er diplomatieke bezoeken afgelegd tussen Frankrijk en Nederland. Dit wordt prachtig geïllustreerd door deze zes en halve meter lange tekening. Op de tekening is de gehele stoet van koetsen en paarden te zien, die de vierjarige prins Willem V begeleidde tijdens zijn bezoek aan de vlak daarvoor geïnstalleerde Franse ambassadeur markies de Bonac. Deze zogeheten contravisite vond plaats op 20 december 1752. De dag ervoor had de ambassadeur al de prins en zijn moeder, Anna van Hannover, op Huis ten Bosch bezocht. “Het teegenbesoek is des anderdaags door Syn Hoogheid afgelegt, ook in ceremonie en met de uiterste satie”.
Staatsbezoeken
Vanaf het einde van de negentiende eeuw raakte het staatsbezoek, zoals men dat vandaag de dag kent, in gebruik. Deze diplomatieke bezoeken van een staatshoofd aan een bevriend land duren meestal enkele dagen en kennen een redelijk vast ceremonieel verloop. Evenals dit jaar stond in 1912 een bezoek van het Nederlandse staatshoofd en haar echtgenoot prins Hendrik aan het stadhuis in Parijs op het programma. In het herinneringsalbum, dat werd samengesteld door de kalligraaf Jules Commin, valt onder meer te lezen dat het koninklijk paar werd ontvangen op het stadhuis van Parijs en dat daar de beide volksliederen ten gehore werden gebracht.
Wilhelmus en Marseillaise
Het was niet de enige keer dat de volksliederen tijdens dit staatsbezoek werden gespeeld, dit gebeurde bijvoorbeeld ook bij het betreden van de Opéra. Het Algemeen Handelsblad van 3 juni 1912 bericht hierover: “In plaats van om half tien was het bij half elf toen de Koninklijke stoet, begroet met het Wilhelmus en Marseillaise, binnentrad, langzaam de prachtige breede statietrap beklom en achter de witgekouste lakeien (welk een aardig ouderwetsch ceremonieel is dit toch!!) tusschen de rijen der wachtende door naar de presidentiële loge schreed. De Koningin zag wat vermoeid, maar onderhield zich toch voortdurend opgewekt met den vriendelijken ouden heer Fallières.” Een rijkgeïllustreerd boek van omstreeks 1900, met daarin de volksliederen van landen van over de hele wereld bevindt zich in de Koninklijke Verzamelingen. Het boek start met het volkslied van Frankrijk, de Marseillaise.
Staatsbanket
Een ander vast ingrediënt van staatsbezoeken is het zogeheten staatsbanket. Deze menukaart sierde de tafels tijdens het staatsbanket bij gelegenheid van het bezoek van koningin Juliana aan Frankrijk in 1950. Het diner vond plaats op 23 mei in het 'Palais de l' Élysée'. De menukaart leert ons dat de gasten naast gerechten en dranken ook een “Franco-Hollandaise” muziekprogramma voorgeschoteld kregen.
Frans vakmanschap
Het is gebruikelijk dat er voorafgaande aan het staatsbanket over en weer geschenken worden gegeven. De uitwisseling van deze vaak symbolische attenties onderstreept nogmaals de goede verhoudingen tussen de beide landen. De geschenken representeren veelal het land van de gever; zo verwijzen ze bijvoorbeeld naar lokale gebruiken of zijn ze het toonbeeld van nationaal vakmanschap. Een voorbeeld van Frans vakmanschap is het juwelenkistje, vervaardigd door het beroemde juweliershuis Falize, dat koningin Wilhelmina ontving tijdens haar staatsbezoek aan Frankrijk. Tijdens hetzelfde staatsbezoek schonk de stad Parijs haar een bijzondere Franse waaier. Het montuur en het blad, beschilderd met de intocht van Alexander de Grote in Babylonië, dateren van omstreeks 1750. De stad liet in 1912 door de aldaar aan de Avenue de l’Opéra gevestigde waaiermaker Eventails Artistiques Faucon een blad aan de achterkant toevoegen met een tekst verwijzend naar Wilhelmina’s bezoek van die dag. Diezelfde avond liet de koningin zich zien op het diner met de fraaie waaier. Een jaar eerder, in 1911, had de Franse president al een staatsbezoek aan Nederland afgelegd. Bij dit bezoek werd ook de tweejarige prinses Juliana niet vergeten. Zij kreeg een levensgrote zwaan, tot de nok toe gevuld met speelgoed. In 1991 brachten koningin Beatrix en prins Claus een bezoek aan de Franse president Mitterrand (1916-1996). Aan koningin Beatrix schenkt hij een mokkaservies uit de beroemde Franse porseleinstad Limoges en aan prins Claus het gedicht ‘hommage à Igor Stravinsky’ door Jean Cocteau gemaakt in 1957 (1889-1963). Met deze keuze gaf Mitterrand blijk van zijn trots op het artistieke klimaat in Frankrijk tussen de beide wereldoorlogen. De twee vrienden Cocteau en Stravinsky werkten samen totdat Stravinsky in 1939 naar Amerika emigreerde. Beiden waren nauw verbonden met de Ballets Russes.
