Toen Koningin Beatrix tien jaar geleden de Akte van Abdicatie tekende, werd Prins Willem-Alexander Koning der Nederlanden en Prinses Amalia Prinses van Oranje. Ter gelegenheid van het tienjarig koningschap is er in december 2022 een reeks portretten gemaakt in Paleis Noordeinde in Den Haag. In de Balkonzaal zijn verschillende portretten gemaakt van Prinses Beatrix, Koning Willem-Alexander en Prinses Amalia waaronder twee driegeneratieportretten. Ook in de groene antichambre is een driegeneratieportret gemaakt.

Driegeneratieportretten in de Groene Antichambre en in de Balkonzaal, december 2022 - ©RVD - Gemmy Woud-Binnendijk
 
Maria Henriette Stuart door Gerard van Honthorst

Bedkamer van Maria Stuart

In 1641 trouwde Prins Willem II met de Engelse Prinses Maria Henriette Stuart. Paleis Noordeinde, destijds ‘Het Oude Hof’, moest gerenoveerd worden tot een vorstelijke residentie. Het Noorderkwartier bestaande uit een ontvangstruimte, bedkamer/audiëntiezaal, galerij, kabinet en garderobe werd aan Maria Henriette ter beschikking gesteld. De ruimte, waar zich de huidige Groene Antichambre bevindt, werd door Maria Henriette gebruikt als bedkamer. Destijds had de bedkamer vensters die uitkeken over de achtertuinen van de huizen aan het Noordeinde. In 1928 werd het glas in de ruimte die toen de Rode Salon heette, vervangen door gebrandschilderde ramen. Tegenwoordig zijn die ramen vervangen door spiegeldeuren in verband met een nieuwe achterliggende gang waardoor de Groene antichambre nu inpandig is.

De Rode Salon

Na een periode van Franse bezetting, keerde Frederik Willem in 1813 terug naar Nederland. Koning Willem I liet het interieur van Paleis Noordeinde renoveren en vanaf 1822 kwam Maria Henriette’s voormalige bedkamer bekend te staan als de Rode Salon. Deze naam was te danken aan de gordijnen en wandspanning die beide van hetzelfde uit Frankrijk afkomstige rode damast gemaakt waren. In deze periode werd de ruimte gebruikt als een officiële ontvangstruimte. Andere benamingen die in het verleden zijn gebruikt voor deze ruimte zijn de ‘Hongaarse Zaal’ en de ‘Buffet Zaal’. De laatste benaming komt voort uit het feit dat de kamer grensde aan de Galerijzaal die destijds werd gebruikt als eetzaal.

Rode Salon - Kruger
Stucplafond van de Groene Antichambre

Het Stucplafond

Tijdens de renovaties van 1822, in opdracht van koning Willem I, werd er een stucplafond aangebracht in de Rode Salon door Johannes Beretta. Helaas ging het stucwerk verloren in 1948. Dat jaar brak er een brand uit in de naastgelegen Balzaal. Gelukkig kon het stucwerk gereconstrueerd worden aan de hand van tekeningen en foto’s die omstreeks 1900 gemaakt zijn door Johan August Hector Alexander. Het stucwerk is in de empire stijl gemaakt en bestaat uit een symmetrische compositie. Rondom de centrale plek van de kroonluchter is een cirkelvormig ornament aangebracht met daarin vier lieren met daartussen guirlandes van vruchten. In de hoeken zijn griffioenen uitgebeeld die omcirkeld worden door een guirlande van bladeren. Tussen de griffioenen in wordt een Romeinse amfoor getoond, waaruit een plant recht naar boven groeit. Bovenop deze plant zit een pauw.

De schoorsteenmantel

De marmeren mantel met vergulde ornamenten is mogelijk door Jules Joseph Lefebvre geleverd in 1817. Deze schouw was bestemd voor een troonzaal die nooit is gerealiseerd. In het midden van de mantel wordt het wapen van het Koninkrijk der Nederlanden uitgebeeld met daarnaast het monogram W (van koning Willem I). Aan de zijkanten van de schouw wordt de Griekse godin Nike getoond. De godin kan geïdentificeerd worden aan de hand van haar vleugels, de palmtak, de trompet en het schild die zij in haar handen vasthoudt. Nike is de godin van de overwinning. Bovenop de schoorsteenmantel staat een empire pendule met een rechthoekig marmeren basement. De wijzerplaat bevindt zich bovenop een rots met aan weerszijden een figuur en daaronder een kakelende haan. Waarschijnlijk gaat het hier om Aphrodite en Ares. Alectryon had de schone taak om de wacht te houden terwijl Ares en de getrouwde Aphrodite elkaar in het geheim ontmoetten. Alectryon viel in slaap waardoor Ares en Aphrodite werden betrapt door de zonnegod Helios. Als straf veranderde Ares hem in een haan die voortaan altijd de komst van de zon zou aankondigen.

Groene Antichambre schouw en pendule
Armstoel uit de Groene Antichambre

Het meubilair in de Groene Antichambre

Het meubilair in de Groene Antichambre werd speciaal voor Paleis Noordeinde vervaardigd. Het was oorspronkelijk bestemd voor andere kamers. Rond de jaren 80 kwam de huidige samenstelling tot stand. De twee series armstoelen in de ruimte werden vervaardigd door de meubelmaker Johannes Abraham Schick. Na de brand in 1948 kregen de stoelen de huidige groene bekleding. Centraal in de zaal staan vier witgelakte hoekbanken met vergulde rozetten en een groene bekleding. De koninklijke meubelfabriek Mutters leverde in 1895 deze banken. Het ontwerp is geïnspireerd op het meubilair dat de architect Jan de Greef aan het begin van die eeuw voor de naastgelegen Gele Salon had ontworpen.

Portretten in de groene antichambre

Aan weerszijden van de marmeren schouw hangen portretten van de kinderen van Koning Willem II en zijn vrouw, Anna Paulowna, die vervaardigd zijn door de Belgische kunstschilder Jean-Baptiste van der Hulst. Van der Hulst was in 1830 benoemd tot ‘schilder des Konings’ en adviseerde koning Willem I en Koning Willem II bij het doen van kunstaankopen. Het linker stuk is een dubbelportret van de broers Prins Willem (later Koning Willem III) en Prins Alexander. Aan de rechterzijde hangt een dubbelportret van Prins Hendrik en Prinses Sophie.

Groene Antichambre