Willem Frederik en Mimi

Willem Frederik was de oudste zoon van stadhouder Willem V en Wilhelmina van Pruisen. Hij werd geboren in een woelige periode waarin de patriotten de macht van de stadhouder probeerden in te dammen. Op een studiereis in 1788-1789 ontmoette hij zijn nichtje Mimi, Wilhelmina van Pruisen. Ze trouwden en hadden een liefdevol huwelijk zoals ook blijkt uit een bericht dat Willem aan zijn zus Louise stuurde na de geboorte van hun eerste zoon: ’Mimi maakt het goed, voor zover de omstandigheden dat toelaten: ik houd van die kleine moeder & die kleine snoes, met heel mijn hart’.

Na de vlucht naar Engeland

Met zijn vader was de verhouding daarentegen gespannen. Toen de Oranjes naar Engeland moesten vluchten na de Franse inval nam Willem Frederik geen genoegen met de afwachtende houding van Willem V. Willem Frederik zette zich in voor een restauratie en na de mislukking hiervan probeerde hij schadeloosstelling te krijgen voor de geconfisqueerde Oranjebezittingen bij Napoleon. In 1802 sloten Frankrijk en Pruisen een verdrag waarbij Willem Fulda, Corvey, Dortmund, Weingarten en enkele andere gebieden werden toegewezen. Samen vormden deze gebieden het dynastieke vorstendom Nassau-Oranje-Fulda. Willem moest in ruil hiervoor wel afzien van het stadhouderschap en de Nederlandse domeinen.

Willem in Fulda

Duitsland bestond in die tijd uit een groot aantal vorstendommen, vrijsteden en kerkelijke gebieden. Het nieuwe grondgebied van Willem Frederik was geen aaneengesloten gebied. Fulda lag in het midden en werd daarmee zijn hoofdvesting. Op 6 december 1802 vond de blijde inkomst van Willem Frederik in Fulda plaats: een uitbundige ceremonie met ereboog, liederen, trompetten en saluutschoten. Hij liet zijn moeder naderhand weten dat het eerbetoon van zijn nieuwe onderdanen hem verplichtte zich voor hun welzijn in te spannen en hun verwachtingen te vervullen. Zijn zuster Louise deelde in de feestvreugde en schreef hem een brief waarin ze haar verwondering uitte over de snelle opvolging van alle gebeurtenissen. Op haar neefjes tiende verjaardag is haar verbannen broer weer vorst van een vorstendom en Guillot op zijn beurt weer “Erfprins van een Erfprins”.

Willem Frederik had grootse plannen. Het bestuursstelsel was een chaos en moest hervormd worden, evenals het onderwijs en de gezondheidszorg. Hij wenste een efficiënt gecentraliseerd bestuur in Fulda en droeg het dagelijks toezicht over aan Johannes von Arnoldi (1751-1827) die deze opdracht met gezonde tegenzin aannam. De Prins-bisschop moest zijn wereldlijke positie opgeven maar behield zijn geestelijke functies. Monniken konden elders aan de slag of met pensioen. Fulda, de stad waar de apostel Bonifatius begraven werd nadat hij in 754 door Friezen vermoord was, werd nu ironisch genoeg bestuurd door een calvinistische vorst van Friese komaf. De hervormingen van Willem Frederik raakte de Roomse landkerk het meest en vormden een aantasting op de kerkelijke voorrechten. Reden voor zijn ouders om hem te waarschuwen het rustig aan te doen om verzet van de bewoners te voorkomen. De aanhankelijkheid van de bewoners zou weleens niet oprecht kunnen zijn.

Tussen Fulda en Berlijn

Willem Frederik verbleef zes maanden per jaar in Fulda. De andere maanden verbleef hij in Berlijn. Zijn vrouw Mimi reisde met hem mee maar de kinderen bleven in Berlijn. Met een zwaar gemoed onderging Willem Frederik de soupers, gemaskerde bals, danspartijen aan het Berlijnse hof. Het carnaval was voor hem simpelweg een beproeving en deed hem smachtend uitkijken naar de tijd die hij weer kon doorbrengen in Fulda. In 1803 maakte hij met Mimi een inspectietocht door zijn nieuwe bezittingen en ze waren dolenthousiast. Hetzelfde jaar ontvingen ze in het zuiden van Fulda verschillende vorsten en vertegenwoordigers uit Rusland, Denemarken en enkele Duitse staten om de contacten met andere hoven te onderhouden. Voor de gelegenheid kwamen zijn ouders en kinderen ook naar Fulda. Willems moeder merkte daarbij op dat ze Fulda charmant vond en een van de mooiste plaatsen uit Duitsland. Over het hofleven was ze iets minder enthousiast. Naar haar idee was het nog niet ontwikkeld en de dames wisten niet hoe ze zich moesten gedragen. Ze begreep wel dat Mimi liever in Berlijn was.

Maar vier jaar in Fulda

Willem Frederik daarentegen deed waarvoor hij gekomen was: regeren. Maar wel met een flink bureaucratisch karakter: stapels rapporten, adviezen, attesten en berichten zag Arnoldi voorbij komen. Deze was evengoed vol lof over Willem Frederik. Hij was een harde werker die naar zijn mening vaderlijk voor zijn onderdanen zorgde. Om zich te informeren reisde Willem Frederik te paard door zijn gebieden en hield hij audienties die voor iedereen toegankelijk waren. De doelstelling van zijn politiek was verlicht, maar in hoeverre Fulda als leerschool voor hem heeft kunnen dienen en hoe succesvol zijn hervormingen zijn geweest, is moeilijk te beoordelen. Daarvoor was zijn tijd in Fulda veel te kort. Slechts vier jaar na zijn blijde inkomst werden zijn gebieden hem door de Franse keizer weer ontnomen.

zomertentoonstelling in Fulda

Fulda viert in 2022 het 250e geboortejaar van Willem Frederik met een grootse zomertentoonstelling DESIGN & DYNASTIE in haar barokke Stadtschloss. De tentoonstelling is te zien tot en met 28 augustus 2022 met de volgende bruiklenen uit de Koninklijke Verzamelingen.