14-10-2018 Het Rijksmuseum Amsterdam presenteert tot en met 20 januari 2019 de tentoonstelling 80 jaar oorlog. De geboorte van Nederland. De herdenking van de start van deze oorlog in 1568, nu 450 jaar geleden, vormt de aanleiding voor deze expositie. In de tentoonstelling staat de vraag centraal: welke betekenis heeft deze periode voor de huidige samenleving? Uit deze oorlog is namelijk Nederland voortgekomen en onderwerpen zoals tolerantie, opstand en vrijheid, die men toen belangrijk vond, zijn dat nu nog steeds. De objecten die getoond worden in de expositie speelden zelf een rol of waren “ooggetuigen” van deze tachtig jaar durende strijd. In de Koninklijke Verzamelingen bevinden zich veel sporen uit deze vormende decennia en wij zijn trots dat de meest sprekende “ooggetuigen” uit de collectie onderdeel uitmaken van deze unieke tentoonstelling.

intro rijksmuseum
 

Tachtig jaar oorlog

De historie van de Nederlanden heeft door de Tachtigjarige Oorlog, die plaatsvond tussen 1568 en 1648, een ander pad genomen. In eerste instantie was het gevecht een opstand gericht tegen het gevestigde gezag van kerk en koning. Dit groeide echter uit tot een burgeroorlog tussen de katholieke en protestanten. Uiteindelijk kwam het zelfs tot een oorlog tussen twee staten: de Nederlanden en het Habsburgs gezag (Spanje). Hierbij vielen de Nederlanden uiteen in twee delen: het huidige Nederland en België. Nederland werd zeer welvarend en een wereldmacht, waardoor de oorlog niet alleen in Europa werd uitgevochten, maar ook in Azië, Afrika en Zuid-Amerika.

80 jaar oorlog
smeekschrift RM

Smeekschrift der Edelen

Margaretha van Parma, plaatsvervanger van koning Filips II in de Nederlanden, ontving op 5 april 1566 een petitie uit naam van vierhonderd edelen. In dit Smeekschrift der Edelen vroegen zij haar de inquisititie te verzachten. In de kantlijn kunnen we haar reactie lezen: “Hare Hoogheid gehoord hebbend wat er wordt gevraagd en verzocht door de inhoud van dit verzoekschrift, is wel besloten iemand naar Z.M. te zenden om het hem voor te leggen […]Hare Hoogheid zal bevel geven, dat zowel door de inquisiteurs, op plaatsen, waar die tot nu toe al zijn, als door de rechters met discretie en matiging zal worden opgetreden, zodat niemand reden heeft zich erover te beklagen”.

Contramars

Wanneer Willem van Oranje overlijdt, volgt zijn zoon Maurits hem op als aanvoerder van het Staatse leger. Onder zijn leiding werden er in het leger verschillende moderniseringen ingevoerd. Zijn neef graaf Willem Lodewijk schrijft in een brief aan Maurits over een nieuwe tactiek: de contramars. In deze formatie schoten de voorste rij musketiers hun musketten af en gingen vervolgens direct naar achteren om hun wapen opnieuw te laden, terwijl de volgende rij musketiers al hun schoten konden lossen. Hiermee waren zij in staat hun vijand constant onder vuur te nemen. Met het doorvoeren van deze modernisering was Maurits succesvol in de strijd tegen de Spanjaarden.

contramars