Het particulier secretariaatsarchief van koningin Emma biedt een prachtig overzicht van brieven die zij ontvangen heeft vanaf het begin van haar huwelijk met koning Willem III tot aan haar overlijden. Emma stond bekend als benaderbaar, was geliefd onder de bevolking en zeer praktisch en werkzaam van aard. Dat alles spreekt ook uit het degelijke en vrij uitgebreide secretariaatsarchief. De inkomende en uitgaande brieven zijn consequent ingeschreven in brievenboeken, waarbij telkens vermeld is hoe deze afgehandeld zijn. De meeste brievenboeken zijn voorzien van registers (meestal achterin het boek) waardoor je op naam van de correspondent kunt zoeken. De inschrijving in het brievenboek verwijst naar de inkomende of uitgaande brief in de reeks correspondentie. De 57 brievenboeken die fysiek zo’n 4,5 meter beslaan, zijn nu digitaal raadpleegbaar.
Geschenken voor de koningin
Er werden bij brief allerlei geschenken aangeboden: schilderijen, beelden, gedichten, foto’s, meubels, bloemen, maar ook bijvoorbeeld paraplu’s, een kistje druiven, gebak, een zakdoek en kinderschoentjes. Op 15 september 1896 werd Emma het voornemen voor wel een heel speciaal geschenk voorgelegd: een kostbaar galarijtuig dat wij nu kennen als de Gouden Koets.
Vrouwenkiesrecht
De geschenken werden niet alleen aangeboden om Emma geluk te wensen of hulde te betuigen maar ook om producten of ideeën bij haar onder de aandacht te brengen. Zo bood de beroemde feministe Aletta Jacobs haar samen met Frederike van Balen-Klaar op 13 november 1913 het boekje “Vrouwenkiesrecht” aan over het belang van het vrouwenkiesrecht voor de maatschappij.
verzoeken aan koningin Emma
Emma werd ook geregeld om een financiële bijdrage gevraagd, zowel door particulieren als door diverse charitatieve instellingen. In de brievenboeken kun je in één oogopslag zien of Emma wel of niet op een dergelijk verzoek inging. Eén van de aanvragers zou later een wereldberoemd kunstschilder worden. De jonge Piet Mondriaan vroeg in 1892 om een financiële bijdrage als tegemoetkoming in de studiekosten. Emma gaf hem 100 gulden waarmee Mondriaan zich in kon schrijven bij de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam. Een jaar later kreeg hij nog eens 100 gulden van haar.
Brievenboeken en meer
Ook door Emma verleende onderscheidingen zijn te vinden in het secretariaatsarchief. In 1904 stelde koningin-moeder Emma de medaille voor redding van schipbreukelingen in. Dorus Rijkers, ‘de Heldersche Mensenredder’, ontving deze medaille in 1908. De begeleidende brief is bewaard gebleven. Maar er is nog veel meer te ontdekken in de brievenboeken zoals aankopen, sollicitaties, gelukwensen en condoleances en predicaten uit de periode dat zij koningin-moeder was. Ze bevatten waardevolle informatie over bekende en onbekende Nederlanders en buitenlanders, en bieden een waardevolle neerslag van het contact tussen vorstin(-moeder) en burger rond het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw.
Op ontdekkingstocht door de brievenboeken
