Wiwill

Willem was de oudste zoon van koning Willem III en koningin Sophie. Zijn bijnaam binnen de familie was Wiwill. Dit was om hem te onderscheiden van de andere Willems in zijn familie. Toen Willem geboren werd, waren Willem I, Willem II en Willem III nog in leven. Zijn moeder noemde hem Wiwill in haar brieven, zoals deze brief die ze stuurde toen Willem negen jaar oud was. De brief is ook gericht aan het broertje van Willem, prins Maurits. Sophie stuurde haar kinderen regelmatig brieven als ze niet bij elkaar waren. Maurits overleed drie maanden na deze brief op zesjarige leeftijd aan een hersenvliesontsteking.

Willem en Alexander

Een jaar later in 1851 werd Willems jongste broer Alexander geboren. Willem was toen al, na een ruzie van zijn ouders over zijn opvoeding, op de kostschool Noorthey geplaatst. Ondanks het leeftijdsverschil van elf jaar en de fysieke afstand tussen hen, hielden ze hun hele leven frequent contact. In de zes registers met aantekeningen over Willems diners is te zien dat hij regelmatig met Alexander at. Soms schoof hun moeder Sophie ook aan. Verder zijn al zijn andere sociale contacten in deze registers terug te vinden.

Prince Citron

Met zijn vader had Willem een minder goede band. Uiteindelijk leidde een ruzie met koning Willem III over zijn verlofperiode van zijn militaire taken ertoe dat Willem ontslag nam van zijn militaire functies en zich definitief in Parijs vestigde in 1877. Na 1859 bracht hij hier al regelmatig tijd door. Over zijn Parijse tijd werd in de Franse boulevardpers Le Diable regelmatig geschreven en hij kreeg de bijnaam prince Citron. Citron komt waarschijnlijk van zijn humeurigheid en als toespeling op Orange. Prins Willem was zeer actief in het Parijse nachtleven en hield van gokken, waardoor hij schulden opbouwde.

kroonprins

Ondanks dat Willem graag tijd in Parijs doorbracht, was hij vóor 1877 regelmatig in Nederland voor zijn militaire taken of zijn taken als kroonprins. Al was hij niet bij elke taak even betrokken, aan zijn lidmaatschap van de Raad van State gaf hij bijvoorbeeld geen actieve invulling. Wel verrichtte hij bij een aantal officiële gelegenheden de ceremoniële handelingen. Zo had hij op 31 oktober 1866 de eerste spade gestoken voor de start van de aanleg van de Nieuwe Waterweg van Rotterdam naar de zee.

liefdesleven

Willem is nooit getrouwd. Zijn vader en moeder probeerden hem, zonder succes te koppelen aan buitenlandse prinsessen. Willem zelf wilde graag trouwen met Anna Mathilde gravin van Limburg Stirum. Zijn vader stond dit echter niet toe, omdat Anna Mathilde van Nederlandse adel was. Hij wilde dat Willem met een prinses zou trouwen. Willem schreef hierover zeer persoonlijke brieven aan zijn vader. Deze zijn in minuutvorm bewaard gebleven. Hij probeerde zijn vader te overtuigen met de volgende woorden: “Maar als zoon, doe ik tevens een wel gemeend beroep op uw vaderlijk hart. Met de aanstaande Prinses van Oranje moet ik leven, bij de keuze van haar ben ik dan in de eerste plaats betrokken, daarvan hangt mijn levensgeluk af. Laat er dan ook in de eerste en voorname plaats gelet worden op mijn genegenheid.”
Helaas voor Willem gaf zijn vader, ook na deze brieven, geen toestemming voor het huwelijk. De brieven van Willem aan Anna Mathilde zijn ook bij de Koninklijke Verzamelingen aanwezig in de collectie Freule Mathilde van Limburg Stirum (archiefnummer G065). Anna Mathilde trouwde na Willems dood in 1881 met William Charles Reginald van Tuyll van Serooskerken, heer van Coelhorst.

longontsteking

Twee jaar na het overlijden van zijn moeder werd Willem ziek. Hij overleed in Parijs na een kort ziekbed op 11 juni 1879, 39 jaar oud, vermoedelijk aan een longontsteking. Zijn lichaam werd gebalsemd en op 26 juni 1879 bijgezet in de grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft. Zijn broer Alexander werd de troonopvolger, maar ook hij overleed nog voor de dood van koning Willem III. Zo werd uiteindelijk Wilhelmina koningin van Nederland.

Meer informatie over het leven van Willem, de geschiedenis van het archief en de inventarisatie is te lezen in de inleiding op het archief van Willem, Prins van Oranje.