18-12-2020     We presenteren vandaag de online inventarissen van de archieven van Constantijn Huygens, prins Maurits en van het archief van het graafschap Vianden. De inventarissen zijn de toegang tot de archieven en beschrijven welke stukken zich in een archief bevinden. De inhoud van de persoonsinventarissen reflecteert het leven van die persoon. Zo komen we in het archief van Maurits veel stukken over krijgsvoering tegen en in het archief van Constantijn Huygens zien we zijn enorme netwerk terug. In het archief van het graafschap speelt het eigendom en beheer een grote rol.

Inventarissen Prins Maurits, Constantijn Huygens en graafschap Vianden

Er worden regelmatig nieuwe inventarissen op de website geplaatst, zodat deze ook digitaal raadpleegbaar zijn. Zo is het mogelijk om thuis te bekijken wat er in het archief te vinden is. Van de overige archieven zijn gedrukte of handgeschreven inventarissen te raadplegen in het Koninklijk Huisarchief. In de Archieven Online zijn alle archieven van vóór 1934 van de Koninklijke Verzamelingen opgenomen.

 

Constantijn Huygens

Constantijn Huygens (1596-1687) staat bekend als een groot dichter, schilder en componist, maar naast zijn artistieke/culturele interesses was hij ook een zeer intelligent diplomaat. Hij stond verschillende leden van de familie van Oranje-Nassau bij als secretaris en raadgever, waaronder stadhouder Frederik Hendrik en prins Willem II. In die rol was hij aanwezig bij belangrijke diplomatieke missies, zoals onderhandelingen met Frankrijk over het prinsdom Orange. Ook correspondeerde hij met grote namen, zie bijvoorbeeld de bijzondere brief van Rembrandt aan Huygens.
Het archief van Constantijn Huygens was lang in het beheer van de familie Huygens, maar toen de laatste directe afstammeling overleed, kocht koning Willem I het archief via een veiling. De collectie bevat een schat aan correspondentie en eigenhandig geschreven verslagen met betrekking tot zijn diplomatieke reizen en het beheer dat Huygens als voorzitter van de Nassause Domeinraad voerde over de bezittingen van de familie van Oranje-Nassau

constantijnhuygens
Gezicht op Vianden

Graafschap Vianden

Het graafschap Vianden kwam in 1417 voor het eerst bij Engelbrecht I in Nassaus bezit via vererving. In de eeuwen die volgden zou het graafschap regelmatig van eigenaar wisselen. De Habsburgers, de Fransen en het Huis Isenghien (door inbeslaglegging) voerden naast de Nassaus afwisselend het beheer over Vianden en aanverwante domeinen. Het beheer over de Luxemburgse domeinen werd in de 15e eeuw door de Nassaus ondergebracht bij de Nassause Domeinraad (waarvan de archieven in het Nationaal Archief zijn terug te vinden), met uitzondering van de periodes waarin het gebied niet in handen was van de Nassaus. In 1890, na het overlijden van koning Willem III, ging het graafschap over op de groothertog van Luxemburg, de huidige koning draagt echter nog steeds de titel ‘graaf van Vianden’.

Archief van hand tot hand

In zijn rol als beheerder van het domein bezocht Constantijn Huygens in 1654 het kasteel in Vianden, aldaar inspecteerde hij het archief en voerde enkele bewerkingen uit. Het zou nog door vele handen gaan voor het halverwege de 19e eeuw werd opgenomen in het Koninklijk Huisarchief. Het rijke archief geeft inzicht in het bestuur en het beheer van het landgoed en het kasteel, samen met de nabijgelegen goederen St. Vith, Bütgenbach en Dasburg over een periode van de 12e tot en met de 19e eeuw. Een groot aandeel vormen de stukken over de aanspraken van het Huis Isenghien op het graafschap en de verschillende gerechtelijke processen die gevoerd werden gedurende ruim honderd jaar.

maculatuur
prinsmaurits

Prins Maurits

Prins Maurits van Oranje (1567-1625) was een zoon van prins Willem van Oranje en zijn tweede vrouw Anna van Saksen. Hij volgde zijn vader, na diens overlijden, op als stadhouder en na enkele jaren in het Staatse leger gediend te hebben werd hij opperbevelhebber van de troepen. In die positie voerde hij de strijd aan tegen Spanje tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De vernieuwingen die hij samen met de Friese stadhouder Willem Lodewijk doorvoerde in de krijgstactieken en het leger zorgden ervoor dat hij gevoelige klappen uitdeelde aan het Spaanse leger. Naast persoonlijke stukken, correspondentie en stukken over bezittingen, bevat het archief veel informatie over zijn stadhouderschap en krijgsverleden, zoals deze commissie als bevelhebber over een compagnie van tweehonderd ruiters. Een bijzondere brief is die van Johan van Oldenbarnevelt aan Maurits waarin hij hem en graaf Willem Lodewijk vanuit 'de camer der drouffheyt' om amnestie vraagt na de verdenking van hoogverraad.

 

Inventarissen die ook online raadpleegbaar zijn

A11 Willem I, Prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1533-1584)
A11a Anna van Egmond, gravin van Buren (1533-1558)
A11b Anna, Prinses van Saksen-Meissen (1544-1577)
A11c Charlotte, Prinses van Bourbon-Montpensier (1546/7-1582)
A11d Louise, gravin van Coligny (1555-1620)
A11e De kinderen van Willem I, Prins van Oranje
A12 Filips Willem, Prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1554-1618)
A14 Frederik Hendrik, Prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1584-1647)
A14a Amalia, gravin van Solms-Braunfels (1602-1675)
A15 Willem II, Prins van Oranje, graaf van Nassau-Breda (1626-1650)
A15a Maria Stuart, Prinses van Groot-Brittannië (1631-1660)
A16 Willem III, Koning van Engeland, Schotland en Ierland, Prins van Oranje (1650-1702)
A16a Maria II, Koningin van Engeland, Schotland en Ierland, Prinses van Oranje (1662-1695)
A22 Willem Lodewijk, graaf van Nassau-Dillenburg (1560-1620)
A23 Ernst Casimir, graaf van Nassau-Dietz (1573-1632)
A23a Sophia Hedwig, hertogin van Brunswijk-Wolfenbüttel (1592-1642)
A24 Hendrik Casimir I, graaf van Nassau-Dietz (1612-1640)
A25 Willem Frederik, vorst van Nassau-Dietz (1613-1664)
A25a Albertina Agnes, Prinses van Oranje (1634-1696)
A26 Hendrik Casimir II, vorst van Nassau-Dietz (1657-1696)
A26a Henriëtte Amalia, Prinses van Anhalt-Dessau (1666-1726)
A26b De dochters van Hendrik Casimir II en Henriette Amalia van Anhalt-Dessau
A27 Johan Willem Friso, Prins van Oranje (1687-1711)
A28 Maria Louise, landgravin van Hessen-Kassel (1688-1765)
A31 Willem V Batavus, Prins van Oranje (1748-1806)
A32 Wilhelmina, Prinses van Pruisen (1751-1820)
A33 Louise, Prinses van Oranje-Nassau (1770-1819)
A34 Willem George Frederik (Frederik), Prins van Oranje-Nassau (1774-1799)
A36 Wilhelmina, prinses van Pruisen, koningin der Nederlanden (1774-1837)
A37 Frederik, Prins der Nederlanden (1797-1881)
A37a Louise, Prinses van Pruisen (1808-1870)
A37b Louise, Prinses der Nederlanden (1828-1870)
A37c Marie, Prinses der Nederlanden (1841-1910)
A41 Anna Paulowna, grootvorstin van Rusland, Koningin der Nederlanden (1795-1865)
A43 Hendrik, Prins der Nederlanden (1820-1879)
A44a Casimir, Prins der Nederlanden (1822)
A44b Sophie, Prinses der Nederlanden (1824-1897)

E01a Hofcommissie Den Haag (1814-1840)
E01b Hofcommissie Den Haag (1849-1919)
E01d Hofcommissie Brussel (1815-1829)
E09c Intendance van het Koninklijk Paleis en Domein Het Loo 1806-1971 (1975)
E09d Rentmeester van het Paleis en Domein Soestdijk (1580) 1674-1890

G003 Collectie Herman Tollius (1742-1822)