Op 2 mei 1652 ging een lang gekoesterde wens van Willem Frederik, graaf van Nassau-Dietz in vervulling. De stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe trouwde met de ruim twintig jaar jongere Albertina Agnes, de vijfde dochter van stadhouder Frederik Hendrik en Amalia van Solms. De dagboeken van Willem Frederik zijn bewaard gebleven. Deze beschrijven zijn persoonlijke leven op intieme wijze. Zo lezen we hoe Willem Frederik zijn Albertina Agnes beschrijft als zijn ‘lieven, beminde en sehr wahre bruyt, die soo veul perfectiën, meriten, deuchden besit’. Amalia van Solms wilde met het huwelijk de machtspositie van de Oranjes versterken. Deze was verzwakt door het vroegtijdige overlijden van Willem II in 1650.
Slot Oranienstein
In 1664 overleed Willem Frederik waarna Albertina Agnes optrad als voogdes van haar zoon Hendrik Casimir II. Zij erfde het Duitse Dietz als weduwengoed. Daar liet zij op de ruïnes van het Benedictijner klooster Dierstein een slot oprichten en gaf het de naam Oranienstein. In 1682 was het slot klaar en in 1684 ging Albertina Agnes er wonen. Net als haar zussen was Albertina Agnes actief betrokken bij de wederopbouw van het gebied na de Dertigjarige Oorlog. Zij stimuleerde de nijverheid en ze bevorderde de huizenbouw door middel van belastingvoordelen.
Portretten door Lancelot Volders
Na haar dood werd het complex in opdracht van haar schoondochter en nichtje Henriëtte Amalia verbouwd tot een barok paleis onder leiding van de Frans-Nederlandse architect Daniël Marot. De verbouwing vond plaats in de jaren 1707-1709. Voor de Blauwe Zaal – de grote ontvangstzaal – op de begane grond van Oranienstein liet Henriëtte Amalia een aantal portretten maken door Lancelot Volders, die eind zeventiende eeuw hofschilder werd van het Friese stadhouderlijk hof. Dit blijkt uit een rekening van Volders aan de vorstin uit 1713, waarvan 24 portretten specifiek voor dit slot werden gemaakt. Vier van deze portretten bevinden zich nog steeds in de Koninklijke Verzamelingen.
Familieportretten
Henriëtte Amalia liet haar gezin veelvuldig portretteren. Twee aansprekende voorbeelden van groepsportretten zijn het schilderij van haar gezin in 1699 door Lancelot Volders en het schilderij van haar gezin in 1690 door Constantijn Netscher. Op beide schilderijen zien we een engeltje dat het vroeg overleden eerste zoontje van Henriëtte Amalia en Hendrik Casimir II, Willem George Friso, moet voorstellen.
De tuinen van slot Oranienstein
De tuinen rondom het paleis zijn aangelegd in opdracht van de achterkleinzoon van Henriëtte Amalia en Hendrik Casimir II, stadhouder Willem V, die als banneling op Oranienstein verbleef tussen 1801 en 1806. Al in 1783 had zijn (tuin)architect Philip Willem Schonck een projecttekening gemaakt voor de aanleg van een tuin bij Oranienstein. In die tijd overwoog Willem V al om zich terug te trekken in de Duitse erflanden. Dit ontwerp is overigens niet uitgevoerd. Willem V liet uiteindelijk de tuinen ontwerpen en aanleggen door Friedrich Ludwig von Sckell.
Henriëtte Catharina en Oranienbaum
Naast schilderijen zijn er ook boeken die de reis naar Duitsland hebben gemaakt. In het archief van Willem V is een lijst van boeken bewaard gebleven die op Oranienstein stonden. In onze bibliotheek bevinden zich nog steeds boeken van deze lijst. In het paleis is tegenwoordig een kazerne en een Oranje-Nassau Museum gevestigd.
Thema 'Oranjekastelen' in Duitsland
