Huwelijkspartner voor Willem II
De huwelijkspartners van de kinderen van stadhouder Frederik Hendrik en Amalia van Solms werden zorgvuldig uitgezocht. Voor hun oudste zoon Willem werd naar het Engelse koningshuis gekeken. In eerste instantie kwam Elizabeth (1635-1650) in aanmerking als huwelijkskandidaat want haar oudere zus Maria Henrietta was voor de Spaanse koning bestemd. De huwelijksonderhandelingen duurden ruim een jaar lang, maar op 12 mei 1641 was het huwelijk tussen de latere stadhouder Willem II met de Engelse koningsdochter Maria Henrietta een feit. Maria, pas negen jaar oud, zou volgens het Engelse huwelijksrecht tot haar twaalfde in Engeland mogen blijven en moest dan met het huwelijk instemmen. Het onrustige klimaat in Engeland deed anders besluiten. Vanwege de dreigende burgeroorlog bracht koningin Henriette Maria de Bourbon haar dochter namelijk in maart 1642 al naar de Nederlanden.
MARIA IN NEDERLAND
Maria kon het niet goed vinden met haar schoonmoeder. In plaats daarvan vond ze steun bij haar tante, Elizabeth Stuart. Samen met Elizabeth vormde ze een front tegen Amalia van Solms. Toen in 1647 stadhouder Frederik Hendrik overleed, werd prins Willem II de nieuwe stadhouder. Ondertussen heerste in Engeland een burgeroorlog. Maria was dan ook vooral bezig met het steunen van de royalisten en haar broers die toevlucht hadden gezocht in de Nederlanden. Een paar dagen voor de geboorte van hun zoon overleed stadhouder Willem II. De geboorte van de nieuwe Oranje-telg zorgde voor een nieuwe discussie tussen Maria en Amalia. Maria wilde graag haar zoon Karel noemen, naar haar broer en naar haar vader die een jaar daarvoor was onthoofd. Maar Amalia trok aan het langste eind. De pasgeboren baby werd Willem Hendrik genoemd. Ook over de voogdij werd door moeder en grootmoeder gevochten.
MARIA EN HET EERSTE STADHOUDERLOZE TIJDPERK
Maria trok zich als weduwe steeds meer terug uit het hofleven en volgde haar broers Karel en Jacobus richting Keulen en Parijs. Toen in 1654 de eerste Engels-Nederlandse Oorlog was beslecht en Cromwell met de Akte van Seclusie onder andere eiste dat er nooit meer een Prins van Oranje stadhouder of kapitein-generaal zou worden, verzette Maria zich fel. De akte werd pas ongeldig verklaard toen de broer van Maria, Karel II, koning van Engeland werd. Hij tekende op 4 april 1660 de Declaratie van Breda en vertrok een maand later vanuit Scheveningen naar Engeland. Maria bezocht nog nog één keer Engeland voordat zij in december 1660 ziek werd. Op haar sterfbed wees zij haar broer aan als toeziend voogd voor haar zoon. Daar gingen de regenten echter niet mee akkoord en de jonge prins groeide op onder toeziend oog van Amalia van Solms.
The Dutch Gift
De Staten-Generaal probeerden met alle middelen de nieuwe koning van Engeland te vriend te houden en besloten een ruim cadeau aan te bieden. Het geschenk bestond uit een ledikant met bijpassend meubilair dat oorspronkelijk door prins Willem II voor Maria was gekocht in Frankrijk, 24 schilderijen van Italiaanse meesters als Titiaan, Tintoretto en Veronese, vier Hollandse schilderijen, twaalf klassieke beeldhouwwerken en een plezierjacht; de H.M.Y. Mary. Op 26 november 1660 werden de schilderijen en het ledikant, dat symbool stond voor de band tussen Oranje en de Stuarts, aangeboden in de prachtige Banqueting Hall in Londen.
