31-01-2018 Precies tachtig jaar geleden werd Nederland verblijd met de geboorte van een prinses. Op 42-jarige leeftijd werd ze ingehuldigd als koningin der Nederlanden. “Ik heb het koningschap niet gekozen - wèl aanvaard. Een ambt dat iemand krachtens geboorte toevalt is per definitie niet door eigen verdiensten verworven. Dat dwingt bovenal tot bescheidenheid en zelfreflectie … Het koningschap legt beperkingen op, maar schept ook mogelijkheden. Het blijft een voortdurende uitdaging hieraan een maatschappelijke èn persoonlijke invulling te geven.” Objecten uit de Koninklijke Verzamelingen schetsen een mooi beeld van tachtig jaar Beatrix waarin ook de maatschappelijke en persoonlijke invulling tot uitdrukking komt.
Kinderjaren
Op 31 januari 1938 klonken 51 kanonschoten die Nederland lieten weten dat er een prinses geboren was. Een dag later deed prins Bernhard aangifte van de geboorte van zijn dochter Beatrix Wilhelmina Armgard, prinses van Oranje-Nassau, prinses van Lippe-Biesterfeld. Voor de naam Beatrix was gekozen vanwege de mooie betekenis: zij die gelukkig maakt. De prinses kreeg anderhalf jaar later een zusje, Irene. Een naam met een niet minder mooie betekenis; de naam is afgeleid van het Griekse woord vrede. Toen het Duitse leger in mei 1940 Nederland binnenviel, vertrok het koninklijke gezin aan boord van een Britse torpedojager naar Engeland om niet in de handen van de bezetter te vallen. Na een maand reisde Juliana met haar dochters Beatrix en Irene naar Ottawa waar ze tot het einde van de Tweede Wereldoorlog zou blijven. Tijdens het verblijf in Canada werd in 1943 haar zusje Margriet geboren. Anderhalf jaar na de terugkomst in Nederland volgde de geboorte van prinses Marijke.
Jeugd in de schijnwerpers
Toen koningin Juliana op 6 september 1948 in de Nieuwe Kerk in Amsterdam werd ingehuldigd, brak voor de jonge prinses Beatrix een nieuwe periode aan. Vanaf nu was zij officieel eerste in de lijn van troonopvolging. Als tiener had de prinses plezier in paardrijden, skiën en boetseren. Maar al gauw kreeg ze gewichtige taken. Haar eerste officiële optreden was op 29 maart 1949 toen zij de nieuwe Beatrix-hal in de Jaarbeurs in Utrecht opende. Op 14-jarige leeftijd werd de prinses burgemeester van Madurodam. Prinses Beatrix was de langstzittende burgemeester en vervulde de functie tot aan haar inhuldiging. Daarna werd ze beschermvrouwe van de miniatuurstad.
Huwelijksgeluk
Na haar studie rechten in Leiden, ging prinses Beatrix op het volledig gerestaureerde kasteel Drakensteyn wonen. Ze had het kasteel al een paar jaar eerder gekocht toen ze 21 jaar was. Daar in de tuin maakte een fotograaf in 1965 vanuit de struiken heimelijk een foto van de prinses aan de arm van een onbekende man. Die man, Claus Georg von Amsberg, werd op 28 juni van dat jaar voorgesteld aan het Nederlandse volk. Het was een live uitzending waarin het verliefde paar de verloving bekend maakte. De prinses en prins kondigden aan dat zij na de voltrekking van het huwelijk hun intrek gingen nemen op Drakensteyn. Maar “wij zullen wel de tuin wat dichter laten beplanten” voegde prinses Beatrix er nog aan toe. Op 10 maart 1966 werd het kerkelijk huwelijk gesloten in de Westerkerk in Amsterdam. Ruim een jaar later was het wederom feest in Nederland. In het Academisch Ziekenhuis in Utrecht werd een zoon geboren, Willem-Alexander Claus George Ferdinand.
Drakensteyn
De jaren ’70 bracht het gezin door op het kasteel in de Lage Vuursche. Het was een onbezorgde jeugd voor prins Willem-Alexander en zijn broertjes Friso en Constantijn. Intussen nam prinses Beatrix ook haar taak als troonopvolgster serieus. Zo woonde ze de vergaderingen van de Raad van State bij. Vanuit Drakensteyn werden werkbezoeken aan binnen- en buitenland grondig voorbereid. Samen met prins Claus bracht de aanstaande koningin in 1973 een bezoek aan de toenmalige Sovjet-Unie. Ook maakte het prinselijk paar in de jaren ’70 kennis met China. Op het moment dat koningin Juliana in 1975 in Paleis Huis ten Bosch de Akte van erkenning van de Republiek Suriname ondertekende, was prinses Beatrix aanwezig bij de onafhankelijkheidsviering in Paramaribo, de hoofdstad van Suriname. Gekleed in een groene japon zag zij daar hoe in het stadion de vlag van de nieuwe republiek werd gehesen.
Inhuldiging
“Ik stel u hier Beatrix voor. Uw nieuwe Koningin” sprak prinses Juliana op 30 april 1980 vanaf het balkon van het Koninklijk Paleis Amsterdam. Zoals bepaald in de grondwet vond de inhuldiging van Beatrix plaats in de hoofdstad. Na ‘hele fijne jaren’ in Drakensteyn werd het kasteeltje in de Lage Vuursche verruild voor Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Dit paleis, ooit gebouwd in opdracht van stadhouder prins Frederik Hendrik en Amalia van Solms, was gemoderniseerd en in 1981 klaar om het koninklijke gezin te ontvangen. Ook Paleis Noordeinde kreeg een nieuwe bestemming. Na een uitgebreide restauratie werd het paleis in het centrum van Den Haag ingericht als werkpaleis.
Europa
“Uw vergadering krijgt een bijzonder accent doordat zij plaatsvindt in een stad die vanaf het begin van onze jaartelling een kruispunt van Europese culturen, taalgebieden en handelsstromen is geweest”, zo begon koningin Beatrix haar toespraak bij de vergadering van de Europese Raad op 9 december 1991 in Maastricht. In deze vergadering werd besloten tot oprichting van de Europese Unie en de invoering van de euro. Al tijdens haar studie in Leiden startte prinses Beatrix de Europese Werkgroep, waarbij jongeren zich inzetten voor een verenigd Europa. Koningin Beatrix bleef enthousiast over een samenwerking in Europa en de mogelijkheden die een verenigd Europa zou bieden aan Nederland. In 1996 werd haar Europese gezindheid gewaardeerd met de internationale Karelsprijs.
Tijdgeest
In 2005 ontving koningin Beatrix nog een belangrijke onderscheiding. De Universiteit van Leiden verleende een eredoctoraat aan de koningin voor haar inzet voor de vrijheid van meningsuiting. In haar dankrede haalde de koningin aan dat ze samen met prins Claus heeft “geprobeerd goede ideeën en initiatieven op het terrein van kunst en cultuur, wetenschap en maatschappij, milieu en ontwikkelingssamenwerking te stimuleren en daarvoor belangstelling te wekken. Samen hoopten wij zo te kunnen bijdragen aan behoud van kwaliteit op gebieden die waardevol zijn voor onze samenleving.” De interesse in kunst en cultuur ontwikkelde ze al vroeg. Op kasteel Drakensteyn nodigden de jonggehuwden kunstenaars, schrijvers en musici uit om samen de “tijdgeest te ontwaren”. Door werken aan te kopen van kunstenaars wilde koningin Beatrix de schone kunsten stimuleren. Zelf was zij een inspiratiebron voor verschillende kunstenaars. In de Koninklijke Verzamelingen zijn de staatsieportretten en andere schilderijen daar het bewijs van.
Troonswisseling
“Gesterkt voel ik mij door de gedachte dat het plaatsmaken voor mijn opvolger niet betekent dat ik afscheid neem van ú. Ik hoop dat ik velen van u nog dikwijls kan ontmoeten. Ik ben u diep dankbaar voor het vertrouwen dat u mij heeft gegeven in de vele mooie jaren waarin ik uw koningin mocht zijn.” Drie dagen voor haar 75ste verjaardag kondigde koningin Beatrix haar aftreden aan. Op koninginnedag 2013 tekende zij in het Koninklijk Paleis Amsterdam de Akte van Abdicatie en droeg zij het het koningschap over aan haar oudste zoon. Na haar abdicatie keerde koningin Beatrix, dan weer als prinses, terug naar haar geliefde kasteel Drakensteyn.
