10-11-2018 De koning is vandaag in Dordrecht aanwezig bij de start van Ode aan de Synode, een jubileumprogramma over de internationale kerkvergadering die vierhonderd jaar geleden op 13 november 1618 begon. Met het plaatsen van de Statenbijbel uit 1748 in de vitrine met koninklijke bijbels opent de koning daarna de tentoonstelling in het Dordrechts Museum. De expositie, waaraan de Koninklijke Verzamelingen met veel plezier een belangrijke bijdrage hebben kunnen leveren, gaat in op de relatie tussen calvinisme en kunst. Calvinisme staat bekend om haar sobere en strenge karakter. Kunst wordt juist geassocieerd met rijkdom en luxe. Ontdek en ontrafel tot en met 26 mei 2019 de clichés en mythes over deze boeiende relatie in Werk, bid en bewonder. Een nieuwe kijk op kunst & calvinisme.
Bijbel van Amalia van Solms
Van 13 november 1618 tot 29 mei 1619 was Dordrecht het centrum van Europa. Prins Maurits belegde toen de Synode van Dordrecht die plaatsvond in de Kloveniersdoelen. Deze kerkvergadering was bedoeld om een einde te maken aan het theologisch conflict tussen de remonstranten en de contraremonstranten. De besluiten die tijdens de Synode werden genomen zijn vastgelegd in de Dordtse Leerregels. Eén van de afspraken was de bijbel vanuit het Hebreeuws en het Grieks te vertalen in het Nederlands: de Statenvertaling. De bijbel van Amalia van Solms, te zien op de tentoonstelling, is één van de eerste drukken van de Statenvertaling. Aan het eind van haar leven schonk Amalia deze bijbel aan haar hofprediker Petrus van Balen. In 1937, driehonderd jaar na de vervaardiging, kocht koningin Wilhelmina het boek weer aan op een veiling in Londen.
Statenbijbel uit 1748
Van huis uit zijn de Oranjes protestants. Maar voor huwelijkspartners gold een zekere mate van geloofsvrijheid. Dit gold ook voor de echtgenote van stadhouder Willem IV, Anna van Hannover, die het Anglicaanse geloof aanhing. Op het Stadhouderlijk Hof in Leeuwarden had zij een hofkapel tot haar beschikking. Toch droeg de Gorcumse drukker Nicolaas Goetzee (1696-1751) zijn druk van de Statenbijbel uit 1748 op aan stadhouder Willem IV en zijn echtgenote. Qua taalgebruik en spelling komt deze uitgave overeen met de Statenvertaling. Maar Goetzee heeft het essentieel besluit genomen om deze bijbel in de Latijnse en niet in de gebuikelijke Gotische letter te drukken. Net als de Statenvertaling was dit weer een grote stap om het woord Gods voor grote delen van de samenleving toegankelijk te maken. Het is dan ook deze bijbel die Zijne Majesteit de Koning ter opening van de tentoonstelling toe zal voegen aan de presentatie.
Geschenken
In de collecties van de Koninklijke Verzamelingen zijn een groot aantal bijbels bewaard gebleven die geschonken zijn aan het Koninklijk Huis. In de negentiende eeuw waren belangrijke gebeurtenissen aanleiding tot het schenken van bijzondere en luxe uitgaven van de bijbel. Zo schonk de Hervormde Gemeente van Apeldoorn aan koningin Emma een kerkboekje, ter gelegenheid van haar huwelijk met koning Willem III. Dit boekje is gebonden in een blauw fluwelen band en beslagen met goud. Koningin Wilhelmina kreeg bij haar belijdenis een speciale Bijbel van de Vereeniging Bijbel, Oranje en Nederland. Per ongeluk heeft zij deze echter niet mee naar huis gekregen. Pas honderd jaar later kreeg prins Willem-Alexander, tijdens zijn belijdenis op 23 maart 1997, de Bijbel bedoeld voor zijn grootmoeder alsnog als geschenk mee naar huis.
Bijbelkast
Voor het huwelijk van koningin Wilhelmina en prins Hendrik in 1901 bood het Nederlandsch Bijbelgenootschap als geschenk de Bijbelkast aan, gevuld met bijbels en andere religieuze werken in alle verschillende talen die in de toenmalige koloniën werden gesproken. Tussen de boeken in de kast staan zelfs twee uitgaven in brailledruk. Het Bijbelgenootschap heeft de opdracht voor het ontwerp van de rijkelijk gedecoreerde kast gegeven aan C.A. Lion Cachet. Hij is versierd met vogels, varens en in het midden onder de naam Nederlandsch Bijbelgenootschap. Beeldjes van de vier evangelisten prijken op de vier hoekstijlen van de boven- en onderkast. Ook een gedeelte van de banden heeft een bijzonder ontwerp van Lion Cachet. Hij gebruikte hiervoor de Indonesische batiktechniek op perkament.
