28-09-2018     Tot 20 januari 2019 presenteert Kasteel Hoensbroek de tentoonstelling Heers & Verdeel. Centraal staat de bewogen ontstaansgeschiedenis van onze provincie Limburg. Een lappendeken die telkens van vorm en heersers veranderde en waar voortdurend werd gevochten, geplunderd en geruild met grondgebieden, landerijen of rechten.

intro heersenverdeel
 

Lappendeken

De provincie Limburg kent een bewogen verleden. Het toenmalige hertogdom Limburg was eerst lange tijd in handen van de Spanjaarden. Vanaf 1715 regeerden de Oostenrijkse Habsburgers over het gebied tot het in 1795 werd ingelijfd door de Fransen. Met de geboorte van het ‘Koninkrijk der Nederlanden’ in 1815 ging Limburg daarvan deel uitmaken. Tot 1830, toen met de opstand van de zuiderburen Limburg voor het nieuwe België koos. Dat duurde maar kort want met het Verdrag van Londen werd Limburg gesplitst in een Belgisch deel en een Nederlands deel. Maar Nederland moest het oostelijke Limburg wel delen met de Duitse bond. Zo ontstond een merkwaardige situatie; een gedeelte van Nederland was ook Duits. Dit kon geen stand houden en na wat getouwtrek werd in 1867 in een nieuw verdrag van Londen definitief bepaald dat het oostelijk deel bij Nederland hoort.


IN KAART GEBRACHT

Deze zeer complexe geschiedenis wordt in Heers en Verdeel inzichtelijk gemaakt door middel van een uitgebreide collectie kaarten, daterend van de zestiende eeuw tot de jaren tachtig van de 20e eeuw. Ook uit de Koninklijke Verzamelingen is er een bijzondere set kaarten te bewonderen. De drie stafkaarten zijn afkomstig uit het rijtuig van Napoleon en buit gemaakt vlak nadat de Franse keizer de Slag bij Waterloo had verloren.

Etui met stafkaarten van Napoleon
Pelisse van prins Willem II

HELD VAN WATERLOO

De latere koning Willem II streed als adjudant mee aan de zijde van de Engelse opperbevelhebber, de Hertog van Wellington, in de frontlinies tijdens de verschillende Napoleontische oorlogen. Tijdens de Slag bij Waterloo in 1815 raakten de Prins van Oranje en zijn paard Wexy gewond, hiermee verwierf de prins de bijnaam Held van Waterloo. Na de overwinning op Napoleon werden de grenzen opnieuw herzien tijdens het Congres van Wenen. De Zuidelijke en de Noordelijke Nederlanden kwamen samen in het ‘Koninkrijk der Nederlanden’ met de soevereine vorst Willem I als Koning der Nederlanden. Zo werd dit grotere land, bestaande uit het huidige Nederland, België en Luxemburg een sterke partner.

NIEUWE PROVINCIE

In de jaren die volgden ontstonden er spanningen tussen de beide Nederlanden, die uiteindelijk resulteerden in de Belgische opstand. De nieuwe Nederlandse provincie, die in 1839 na het Verdrag van Londen ontstond, was meer een staatkundige uitvinding, dan een natuurlijk geheel. Toch gaf met name het landschap al vroeg een zekere herkenning en identiteit. Niet voor niets ontstond bij Valkenburg de eerste Vereniging voor Vreemdelingenverkeer (VVV).

het dorp Valkenburg
Limburgs lied

IDENTITEIT

Ook de grondstoffen werden bepalend voor de identiteit en ontwikkeling van de provincie. Deze prille provinciale identiteit komt mooi naar voren in de geschenken die de koninginnen Wilhelmina en Emma in 1895 aangeboden kregen tijdens een bezoek aan de provincie: een mijnlantaarn en twee mooi gebonden exemplaren van het Limburgs lied.
Wij mogen toonen aan den vreemde, 
De groene zoô, langs stroom en vliet,
En rijke kudden in den beemde: 
Kom, vreemdling, zie, wat onze landstreek biedt!

Heers en Verdeel is samen met de gelijktijdig in het kasteel geopende tentoonstelling DNA van Limburg onderdeel van het tweeluik LIMBURG, ONBEGRENSD.

meer heers en verdeel